Wat zijn Stolpersteine

Misschien is het je wel eens opgevallen wanneer je in Amsterdam, Berlijn of andere steden in Europa loopt: kleine steentjes in het trottoir met namen erop. Dit zijn Stolpersteine.

Stolpersteine, of struikelstenen, is een project van de Duitse kunstenaar Gunter Demnig. Het is een monument, verspreid over heel Europa, voor de slachtoffers van het nationaalsocialisme. In 1995 plaatste Demnig in Keulen de eerste Stolperstein omdat hij van mening was dat het herdenken van de slachtoffers van de oorlog steeds minder betekenis kreeg.

De Stolpersteine van Demnig daarentegen, in het trottoir aangebracht en dus in de alledaagse publieke ruimte, kunnen elke voorbijganger figuurlijk laten struikelen (‘stolpern’). Deze kleine gedenktekens maken de onbevattelijkheid van de Holocaust en het abstracte getal van 6 miljoen slachtoffers opeens en overal zichtbaar én persoonlijk. Demnig refereert daarbij aan de Talmoed waarin staat geschreven dat ‘een persoon alleen wordt vergeten als zijn of haar naam wordt vergeten’.

Een steen voor ieder persoon. Op 26 mei 2023 werd in Neurenberg de honderdduizendste Stolperstein gelegd. En iedere dag worden er in Europa nog steeds stenen geplaatst.

De stenen worden aangebracht in het trottoir voor de vroegere woonhuizen van mensen die door de nazi’s zijn verdreven, gedeporteerd en vermoord. De Stolpersteine in Breda herinneren aan de vermoorde Joden, en mogelijk andere bevolkingsgroepen zoals Sinti en Roma, die vanwege hun afkomst zijn omgebracht. Op de kop van de betonnen steentjes [foto stenen Haagdijk] zit een 10 x 10 cm messing plaatje, waarin met slagletters de naam, geboortedatum, deportatiedatum, plaats en datum van het overlijden van de herdachte persoon zijn aangebracht.